W I połowie XIX w. ludność Europy wzrosła o ponad 40% i zrodziły się nowe siły społeczne: wielkoprzemysłowa inteligencja oraz proletariat, czyli pracownicy najemni w zakładach przemysłowych. Rewolucyjnym doświadczeniom politycznym i ekonomicznym rewolucji francuskiej i rewolucji przemysłowej próbowały sprostać wielkie polityczne ideologie: liberalizm i konserwatyzm. Industrializacja i kapitalizm sprowokowały w odpowiedzi narodziny ruchów i ideologii zabiegających o poprawę warunków pracy i życia robotników. Były to: filantropia i socjalizm, początkowo szukający pokojowych metod ulepszania kapitalistycznych stosunków społecznych. Politycznie bardziej nośne okazały się radykalne hasła Marksa i Engelsa, które wzywały do obalenia kapitalizmu na drodze rewolucji.