Poszukiwania wielkiej idei pozwalającej osłabić konflikty wewnętrzne w społeczeństwach chrześcijańskich zbiegły się we wczesnym średniowieczu z ważnymi przemianami politycznymi na Bliskim Wschodzie. Dopóki w Palestynie panowali Arabowie, chrześcijańscy pielgrzymi bez przeszkód docierali do najważniejszych miejsc w Ziemi Świętej. Poza tym, że Arabów cechowała tolerancja religijna, kierowali się oni też własnym interesem, gdyż czerpali pokaźne zyski z obsługi pielgrzymek.

W połowie XI w. Bliski Wschód przeżył najazd Turków seldżuckich – ludu świeżo nawróconego na islam i stojącego na znacznie niższym poziomie kulturowym niż Arabowie. W 1070 r. zdobyli oni Jerozolimę, w następnym roku pokonali pod Mantzikertem cesarza bizantyńskiego Romana i opanowali Anatolię. Turcy seldżuccy stworzyli na Bliskim Wschodzie wiele sułtanatów pod nominalnym zwierzchnictwem arabskiego kalifa z Kairu. Oni zapoczątkowali także prześladowania chrześcijan w Ziemi Świętej, co było jedną z ważniejszych przyczyn powstania ruchu krucjatowego.