Wielka Emigracja do Francji objęła kilka tysięcy osób. Nie była to grupa znacząca w stosunku do liczebności społeczeństwa francuskiego (ówcześnie liczyło ono 32,5 mln) ani do Polaków pozostających pod zaborami (ok. 15 mln), ale o ważnym znaczeniu historycznym. Swoją „wielkość” zawdzięcza przede wszystkim wpływowi na polską kulturę i myśl polityczną.

To na wychodźstwie, a nie w zniewolonym kraju, toczono główne spory – poczynając od przyczyn klęski powstania, by poprzez wizje drogi do niepodległości określać kształt terytorialny i ustrój przyszłego państwa polskiego. Po pierwszych zawirowaniach trwale (na kilka dekad) ukształtowały się dwa obozy: liberalno‑konserwatywny i lewicowo‑demokratyczny. Przyjrzyjmy się ich założeniom i praktyce działania. Jak je ocenimy? Czy znajdziemy podobieństwa do dzisiejszego życia politycznego?