Dlaczego żyjemy w zorganizowanych zbiorowościach? Jakie powody decydują o tym, że zrzeszamy się i pojawia się między nami władza, prawo oraz instytucje społeczne? Czy istnieje jakaś wewnętrzna właściwość ludzkiej natury, która przymusza nas do tego? Czy też jako wolne jednostki możemy, choć nie musimy, osiągać porozumienie w tej kwestii?

Filozofia stawiała te pytania i udzielała na nie odpowiedzi od początku swojego istnienia. Jednym ze sposobów wyjaśniania faktu życia ludzi w stanie społecznym była koncepcja umowy społecznej, w ramach której społeczeństwo i władzę publiczną traktowano jako produkt międzyludzkiej umowy. Innym wyjaśnieniem, długi czas dominującym w myśli filozoficznej, była arystotelesowska koncepcja człowieka jako istoty społecznej, a więc żyjącej w zbiorowościach z naturalnej, wewnętrznej konieczności.

Koncepcję umowy spotykamy u sofistów, następnie Epikura i później w filozofii Dunsa Szkota czy Marsyliusza z Padwy. Dojrzałą postać idea umowy przyjmuje w filozofii nowożytnej na gruncie XVII‑wiecznej filozofii H. Grocjusza, T. Hobbesa i B. Spinozy, a zwłaszcza w filozofii oświeceniowej J. Locke’a, J. J. Rousseau czy I. Kanta. Zajmiemy się właśnie nowożytnym kształtem idei umowy społecznej.