Słowo „diabeł” wywodzi się od greckiego wyrazu diábolos i w zależności od kontekstu oznacza oskarżyciela, oszczercę bądź osobę, która stwarza podziały. Istota
ta przedstawiana jest jako szatan, demon, upadły anioł, Antychryst, czart. Prawdopodobnie w mitologii słowiańskiej funkcjonowały pojęcia diabła jako czarta, a dopiero w okresie chrześcijaństwa zły duch zaczął występować pod postacią szatana. To między innymi na niej autor Mistrza i Małgorzaty wzorował swoje postaci.

Powieść Michaiła Bułhakowa przez niektórych krytyków, a nawet samego autora początkowo nazywana była „powieścią o diable”. Występuje w niej kilka jego wcieleń w nowatorskim ujęciu, ponieważ diabły Bułhakowa nie mają czysto niszczycielskiej siły. Kluczem do odczytania tych nowych znaczeń może być motto, które Bułhakow zaczerpnął z Fausta J. W. Goethego: