Pan Tadeusz, epopeja Adama Mickiewicza, jest nieocenioną dla naszego narodu księgą, która pozwoliła pokoleniom przetrwać czasy zaborów, wojen, a także zachować obraz idealnego kraju, który jest ostoją polskości:

W Epilogu do Pana Tadeusza, napisanym znacznie później niż cały utwór, Mickiewicz wyjaśnia genezę swojego dzieła. Jednym z powodów jego powstania było pragnienie odtworzenia idealnego świata, który poeta pamiętał z dzieciństwa:

Na owym idealnym obrazie pojawiają się jednak pęknięcia. Bohaterowie zauważają przepaść, jaka dzieli tradycyjne szlacheckie wychowanie, do którego są przyzwyczajeni, i współczesne im społeczeństwo. Według jednego z bohaterów Pana Tadeusza – Sędziego – zapomniano o zasadach grzeczności, zaniedbano etykietę i wyzbyto się zasad. Sędzia obiera misję, by przypomnieć innym o podstawowych wartościach. W tym celu wygłasza przemowę na temat grzeczności, która stanowi diagnozę młodzieży żyjącej w początku XIX wieku, skontrastowanej z tradycyjnym społeczeństwem szlacheckim.