Jednym z najważniejszych przedmiotów zainteresowania pozytywistycznych twórców stał się człowiek: jego rozwój, budowane relacje, usytuowanie w społeczeństwie, przemiany, jakim ulega. W drugiej połowie XIX wieku zaczęto przedstawiać problemy różnych warstw społecznych, nie tylko tych najbogatszych, arystokratycznych bądź mieszczańskich, ale także chłopów.

Przykładem takiego pochylenia się nad życiem mieszkańców wsi jest jedna z najsłynniejszych noweli Henryka Sienkiewicza – prozaika należącego do panteonu pozytywistycznych twórców – Szkice węglem, powstałe w czasie, gdy autor Trylogii przebywał w Ameryce. Tematyka noweli przedstawia jednak polskie realia i jest silnie zakorzeniona w rodzimych problemach.