W systemie feudalnym własność miała charakter podzielony: pan miał własność zwierzchnią z prawem sprzedaży lub podziału nieruchomości, a chłopi jedynie prawo użytkowania ziemi w zamian za powinności na rzecz dworu – pańszczyznę lub najem przymusowy. Uwłaszczenie, w istocie polegające na przekazaniu chłopom pełnych praw własności do ziemi, upraszczało prawo własnościowe i pozwalało chłopom np. zaciągać kredyty pod zastaw ziemi. Umożliwiało też komasację rozproszonych działek i zerwanie z dotychczasową praktyką wspólnej uprawy ziemi przez całą gromadę wiejską. Do tej pory do robót polowych szła cała wieś, a jej mieszkańcy wspólnie podejmowali decyzję, na którym polu siane będą zboża jare, na którym ozime, a które będzie ugorować.

Pod koniec XVIII w. uwłaszczenie było procesem związanym z rewolucją przemysłową, niezbędnym do tego, aby wdrażać gospodarkę kapitalistyczną. Chłopi uwolnieni od przywiązania do ziemi i ponoszonych na rzecz panów obciążeń mogli lepiej zadbać o swoją ziemię, a także zasilać rozwijający się przemysł. Na ziemiach polskich po upadku Rzeczypospolitej Obojga Narodów temat zmniejszenia powinności chłopów oraz nadania im wolności osobistej wiązał się z zagadnieniem walki o niepodległość – pierwsze próby podejmował już Tadeusz Kościuszko, wydając Uniwersał połaniecki. Ale konkretne reformy wdrożyły już władze zaborcze w XIX w.