Czy to nie ciekawe ?

„Historię piszą zwycięzcy”. Tę maksymę zna niemal każdy. To zwycięzcy decydują o tym, czy, jak szczegółowo i na ile obiektywnie zostaną opisani ci, którzy przegrali: bitwę, wojnę, czy cały konflikt, którego stawką mogło być przetrwanie jednaj kultury, a zniknięcie innej.

Oblężenie Syrakuz w 212 r. p.n.e. przez Rzymian zakończyło się zwycięstwem tych ostatnich. Wygrali oni wojnę (tzw. wojnę Punicką, drugą z trzech), której częścią było to oblężenie. Rzymianie byli bezapelacyjnymi zwycięzcami w kilkuwiekowym konflikcie, którego stawką było m.in. wyparcie Greków z Półwyspu Apenińskiego. Archimedes należał do przegranych. Na dodatek, podczas oblężenia Rzymianie dostali nieźle w kość od Syrakuzan, w dużej mierze dzięki zaangażowaniu Archimedesa w obronę miasta. Co więcej, wygrani wiedzieli o jego udziale w obronie miasta.

„Zwycięzców się nie sądzi” - głosi inna maksyma. Dlaczego więc Rzymianie nie skazali Archimedesa na „zapomnienie przez historię”? Spuścizna Archimedesa jest nam dziś znana wyłącznie dzięki historykom rzymskim. Dlaczego? Czy uzasadnieniem dla godnego miejsca w panteonie nauki są same jego osiągnięcia? Każdy słyszał o prawie Archimedesa. Czy to jego powiedzenia zapewniły mu przetrwanie w pamięci zbiorowej? Każdy słyszał, że wystarczy punkt podparcia (dla dźwigni), by poruszyć Ziemię. A może barwne okoliczności przypisywane jego odkryciom (każdy wie, co widzieli świadkowie okrzyku „Eureka!”) sprawiły, że Archimedes figuruje w pierwszej trójce najbardziej dziś znanych uczonych starożytnych?

Czy Archimedes funkcjonuje dziś jako archetyp naukowca, czy może raczej współtworzy stereotyp naukowca?

Materiał o Archimedesie zapewni Ci pożywkę do rozmyślań nad tymi wszystkimi pytaniami. Nie przyniesie Ci gotowych odpowiedzi na nie – te zechcesz przygotować we własnym zakresie.

Rvtq4GfEylw6H

Rys. a. Czarnobiała grafika (prawdopodobnie drzeworyt) przedstawia Archimedesa, który próbuje podnieść kulę ziemską przy pomocy dźwigni dwustronnej. Dźwignię dwustronną stanowi belka podparta o skałę. Krótszy koniec belki znajduje się pod wyobrażeniem globu ziemskiego (po lewej), a dłuższy fragment jest naciskany jako ramię dźwigni przez Archimedesa. W tle widoczne jest spienione morze.