Obraz polskiej literatury współczesnej w ogromnej mierze kształtowany był przez doświadczenie wojny. Przeżycie pokoleniowe znajdowało odzwierciedlenie w opowiadaniach Tadeusza Borowskiego i wspomnieniach Gustawa Herlinga‑Grudzińskiego. Tematyka wojenna była także kluczowa dla balansującej na granicy reportażu i eseju twórczości Hanny Krall. Świadomość działania totalitarnych mechanizmów wyznaczała kierunki rozwoju powojennej poezji, zmuszała twórców do redefiniowania jej misji i badania jej możliwości.