RXnftd84hxbMt
Ilustracja prezentuje tryptyk. Centralny panel przedstawia Chrystusa ukazanego na złotym tle, siedzącego na złotej tęczy, ze stopami spoczywającymi na złotej sferze. Otacza go dwunastu apostołów, Dziewica Maryja oraz Jan Chrzciciel. Chrystus unosi prawą dłoń w geście błogosławieństwa, lewą zaś trzyma opuszczoną – gesty te odpowiadają ukazanej wyżej lilii zmiłowania oraz rozżarzonemu mieczowi sprawiedliwości. Nad nimi unoszą się czterej aniołowie, trzymający atrybuty męki Chrystusa – kolumnę, przy której został ubiczowany, krzyż i włócznię. Trzej kolejni aniołowie, ukazani nieco niżej, oraz czwarty (przeniesiony na prawy panel) dmą w trąby Apokalipsy. Na ziemi stoi postać ubrana w zbroję - to święty Archanioł Michał, stojący pośród rozległej równiny i oddzielający dusze błogosławione od potępionych przy użyciu wagi i pastorału. Te zbyt lekkie mogą się spodziewać najgorszego. Lewe skrzydło tryptyku przedstawia dusze sprawiedliwych wstępujące przez wysoką bramę z wieżami do Królestwa Niebieskiego. Ludzie idą po schodach, są nadzy. Przed bramą wręczane są im szaty, które nosili za życia. Procesję prowadzi grupa znanych osobistości kościoła. Święty Piotr z kluczem w dłoni wita dusze sprawiedliwych na kryształowych schodach prowadzących ku niebiosom. Większość wskrzeszonych dusz została jednak osądzona surowo – są po prawej stronie, pędzone przez czarne, demoniczne postacie ku ogniom piekielnym w scenerii przypominającej krater wulkanu. Postacie są nagie. Wiele z nich ma uniesione do góry ręce. Na górze obrazu niektóre z dusz spadają. Po lewej stronie u góry jest postać anioła. Na dole potępieni leżą jeden na drugim. Na ich twarzach maluje się przerażenie. Prawe skrzydło przedstawia czeluści piekielne. Znajdują się w nim martwe, nagie ludzkie ciała leżące na stosie. W piekielną, palącą się czeluść wpadają kolejne ciała. Są grabione przez czarne diabły. Nad wszystkim unosi się postać skrzydlatego anioła grającego na trąbie.

Motyw Sądu Ostatecznego w utworze Zbigniewa Herberta U wrót doliny i w biblijnym przekazie w Apokalipsie św. Jana

Hans Memling, Sąd Ostateczny, ok. 1470, domena publiczna

W jaki sposób poddać reinterpretacji motyw apokaliptyczny? Czy odmienna od pierwowzoru wizja końca świata jest możliwa, by nawiązanie do biblijnego motywu było nadal czytelne, a nawet na głębszym poziomie spójne z relacją Apostoła. Propozycję odpowiedzi na te pytania znaleźć można w wierszu Zbigniewa Herberta U wrót Doliny. Utwór nie tylko polemizuje z utrwalonym kulturowo obrazem apokalipsy, ale aktualizuje także jego uniwersalną i ogólnoludzką wymowę, odnosząc się do współczesnej poecie sytuacji politycznej.

Twoje cele
  • Scharakteryzujesz cechy wypowiedzi apokaliptycznej.

  • Wskażesz środki stylistyczne oraz uzasadnisz ich funkcjonalność w wierszu Zbigniewa Herberta U wrót doliny.

  • Porównasz wizje apokaliptyczne w Apokalipsie św. Jana i w wierszu Zbigniewa Herberta, rozwiązując interaktywny quiz.