„Nikt nie odważyłby się dziś podać wszystkich przyczyn reformacji” – napisał angielski historyk Geoffrey Elton. Szukając źródeł sukcesu Lutra i Kalwina, trzeba przyjrzeć się religijności przełomu średniowiecza i czasów nowożytnych.

Do najczęściej wymienianych przyczyn reformacji należą: naganna obyczajowość duchowieństwa, fiskalizm papieski objawiający się handlem odpustami oraz pragnienie władców świeckich, by przejąć dobra kościelne. Motywy te odegrały istotną rolę, nie można jednak zapominać, że zaniedbywanie zadań duszpasterskich, bogactwo Kościoła czy sprzedaż odpustów nie były w XVI w. niczym nowym. Dopiero jednak na początku tego właśnie stulecia pośrednio spowodowały one trwały rozłam chrześcijaństwa.