29 maja 1453 r. Turcy osmańscy zdobyli Konstantynopol, nazywany drugim Rzymem. Miasto symbol – kultury greckiej, rzymskiej i bizantyjskiej, siedziba patriarchatu Kościoła wschodniego, miraż potęgi władzy cesarskiej. Mehmed II, zdobywca miasta, uczynił z niego stolicę swojego państwa (którą pozostanie aż do XX w.). Historycy nadali tej dacie również symboliczny wymiar cezury czasowej – końca epoki średniowiecza.

W historii nowożytnej nie ma już Konstantynopola, używa się nazwy Stambuł, ale drugi Rzym przetrwał w dziejach powszechnych. To, co zostało ocalone i pozostało w mieście oraz to, co zostało wywiezione, zrabowane w czasie średniowiecza, nie pozwala zapomnieć o stolicy cesarstwa bizantyjskiego. Widok majestatycznej budowli świątyni Mądrości Bożej czy weneckiej bazyliki św. Marka, do której przywieziono łupy po czwartej krucjacie, kojarzy się nadal z nazwą miasta Konstantyna.