W listopadzie 1866 r. Jan Matejko kończy pracę nad obrazem Rejtan, upadek Polski. Uwiecznia na nim scenę, która rozegrała się prawie sto lat wcześniej na Zamku Królewskim w Warszawie. Matejko pokazuje, jak tytułowy bohater – poseł ziemi nowogródzkiej Tadeusz Rejtan – w geście rozpaczy rzuca się na ziemię i zagradza drogę Franciszkowi Ksaweremu Branickiemu, Adamowi Ponińskiemu i Stanisławowi Szczęsnemu Potockiemu. W ten dramatyczny sposób próbuje uniemożliwić im złożenie podpisu pod traktatem ratyfikującym I rozbiór Polski.

Rozbiór ostatecznie zatwierdzono, ale sejm na tym nie poprzestał. Kontynuował prace do kwietnia 1775 r., podejmując próby reform Rzeczypospolitej. Miały być one szansą na wzmocnienie państwa.