Gleby powstają ze zwietrzelin skał zwięzłych lub luźnych. Całokształt procesów tworzenia się gleb nosi nazwę procesu glebotwórczego. Jego przejawem jest różnicowanie się powierzchniowej warstwy zwietrzeliny, co skutkuje tworzeniem się glebowych poziomów genetycznych – tak zwanego profilu glebowego. Jest to charakterystyczny dla danego typu gleby układ poziomów glebowych. Od góry tego układu wyróżniamy poziom organiczny i próchniczny, poniżej wymywania i wmywania, czasami poziom glejowy (w środowisku bardzo wilgotnym, bez dostępu tlenu), a najniżej występuje poziom skały macierzystej. Żyzność gleb w największej mierze zależy od grubości i cech poziomu próchnicznego. Ma znaczenie dla wartości użytkowej gleby – kwalifikuje do określonej klasy bonitacyjnej.