Odkrywanie zakamarków historii porównać można do pracy detektywa. Rozmawia on ze świadkami, zbiera dowody, konfrontuje różne wersje wydarzeń. Historyk działa podobnie, choć bazuje na przeszłości i analizuje źródła historyczne: od monety, przez dokumenty, po fasadę budynku. Obaj szukają odpowiedzi na wiele pytań, ustalają fakty. Końcowym efektem detektywistycznej pracy historyka jest opisanie (synteza) interesującego go zagadnienia, natomiast cały dorobek pracy historyków składa się na historiografię.