Dominującym wyrazem nowej, romantycznej kultury, która pojawiła się na przełomie XVIII i XIX w., był zarówno sprzeciw wobec zastanej tradycji dworsko‑feudalnej, jak i wobec formującej się dopiero mieszczańskiej cywilizacji. Podstawę myślenia romantycznego stanowiły przeciwstawienia „uczucia” i „rozumu”, „natury” i „cywilizacji”, „prawd żywych” i „prawd martwych”, autentyczności i fałszu, spontanicznej i bezpośredniej pierwotności życia i abstrakcyjnej wtórności rozumu.

Zakwestionowanie oświeceniowej wiary w możliwość pogodzenia interesów jednostki i społeczeństwa sprawiło, że romantycy nabrali przeświadczenia o nieuchronności konfliktu między jednostką a światem. Bunt romantyczny, nacechowany poczuciem głębokiego, organicznego, tragicznego niepogodzenia z przeznaczeniem, stanowi jedną z najistotniejszych cech tego nurtu.