Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RzpPpt5OqtkF7
Na ilustracji grupa kobiet i mężczyzn stojąca w rzędzie. Kobiety są ubrane w bogato zdobione suknie, a mężczyźni w żupany.

Kim był sarmata?

Jan Matejko, Polscy magnaci w latach 1576−1586, 1893 r.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Potrzeba poszukiwania antycznego rodowodu była obecna niemal we wszystkich krajach nowożytnej Europy i stanowiła nieodłączny element kształtującej się wówczas wśród elit świadomości narodowej. Na przykład mieszkańcy Półwyspu Apenińskiego z dumą twierdzili, że byli potomkami Rzymian, Francuzi − Galów i Franków, Szwedzi − Gotów i Wandalów, Węgrzy – Hunów, Hiszpanie – Iberów i Wizygotów, Anglicy – Sasów, Anglów i Jutów. Polska szlachta uważała z kolei, że wywodziła się od irańskiego ludu Sarmatów.

RGplkQYellJXw1
Linia chronologiczna. XV w. Użycie przez Jana Długosza terminów Sarmaci i sarmacki. XVI w. Wykształcenie się sarmatyzmu. 1517. Wydanie przez Macieja Miechowita Traktatu o dwóch Sarmacjach, azjatyckiej i europejskiej, i o tym, co się w nich znajduje. 1551. Wydanie przez Marcina Bielskiego Kroniki wszystkiego świata. 1555. Wydanie przez Marcina Kromera dzieła O pochodzeniu i czynach Polaków ksiąg trzydzieści. XVI–połowa XVIII w. Kontrreformacja w Polsce. XVII w. Utożsamienie Sarmaty z odważnym rycerzem katolikiem. II połowa XVIII w. Przybranie na sile krytyki sarmatyzmu. I połowa XIX w. Rehabilitacja sarmatyzmu. 1834. Wydanie Pana Tadeusza Adama Mickiewicza. 1848–1849. Wiosna Ludów.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Wykażesz, że badania nad przeszłością mogą służyć nie do ustalenia prawdy, lecz do budowania mitu.

  • Scharakteryzujesz poglądy, zachowanie i wygląd typowego szlachcica‑sarmaty.

  • Wyjaśnisz sarmacki rodowód słowa „chamski”.

  • Ocenisz, czy sarmatyzm przyniósł Polakom więcej korzyści, czy szkód.