Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RLZklRZ0hi03b
Ilustracja przedstawia uskrzydloną postać. Jest to młoda kobieta ukazująca lewy profil. Ma ona owalną twarz. Jej czoło jest gładkie, brwi jasne, oczy duże, nos prosty, usta niewielkie, a policzki lekko zarumieniona. Postać pochyla głowę w swoją prawą stronę. Włosy kobiety są ciemne, falujące i sięgające żuchwy. Jest ubrana w obszerną szatę. Przez lewe ramię ma przełożoną szeroką wstęgę. Dekolt zdobi duża brosza ze szmaragdem oprawionym w złoto. W lewej dłoni trzyma owalną płaskorzeźbę wykonaną z kości słoniowej. Prezentuje ona lewy profil mężczyzny. Po prawej stronie kobiety stoi świecznik ze zgaszoną świecą. Po lewej stronie stoi ozdobny zegar.

Powiastka filozoficzna Leszka Kołakowskiego O sławnym człowieku

Antonio de Pereda, Alegoria Próżności, 1632–1636.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Demaskowanie i krytykowanie wad ludzkich ma w literaturze długą tradycję, sięgającą co najmniej bajek Ezopa. Kontynuowali ją i rozwijali twórcy oświeceniowi realizujący założenia racjonalizmu. Ostrze ich krytyki było wymierzone w skłonność ludzkiego umysłu do ulegania fałszowi, przesądom i zabobonom, a jednocześnie do zbyt wysokiego mniemania o własnych możliwościach. W XX wieku do oświeceniowej tradycji filozoficznej krytyki ograniczeń rozumu za pomocą literackich form wyrazu odwołał się Leszek Kołakowski. W swoich 13 bajkach z królestwa Lailonii, łączących cechy gatunkowe bajki i powiastki filozoficznej, wziął pod lupę ludzkie niedoskonałości, które piętnowali jego oświeceniowi poprzednicy – pychę, próżność, pogoń za sławą – równie wyraźnie w XVIII, jak w XX i XXI wieku.

Twoje cele
  • Wyróżnisz cechy gatunkowe powiastki filozoficznej.

  • Zidentyfikujesz sposoby sygnalizowania ironii w tekście literackim.

  • Zinterpretujesz obraz kultury współczesnej w powiastce O sławnym człowieku Leszka Kołakowskiego.

  • Ocenisz postępowanie bohatera literackiego według kryteriów racjonalizmu.

  • Wskażesz w tekście O sławnym człowieku cechy powiastki filozoficznej.