RLZklRZ0hi03b
Ilustracja przedstawia uskrzydloną postać. Jest to młoda kobieta ukazująca lewy profil. Ma ona owalną twarz. Jej czoło jest gładkie, brwi jasne, oczy duże, nos prosty, usta niewielkie, a policzki lekko zarumieniona. Postać pochyla głowę w swoją prawą stronę. Włosy kobiety są ciemne, falujące i sięgające żuchwy. Jest ubrana w obszerną szatę. Przez lewe ramię ma przełożoną szeroką wstęgę. Dekolt zdobi duża brosza ze szmaragdem oprawionym w złoto. W lewej dłoni trzyma owalną płaskorzeźbę wykonaną z kości słoniowej. Prezentuje ona lewy profil mężczyzny. Po prawej stronie kobiety stoi świecznik ze zgaszoną świecą. Po lewej stronie stoi ozdobny zegar.

Powiastka filozoficzna Leszka Kołakowskiego O sławnym człowieku

Antonio de Pereda, Alegoria Próżności, 1632–1636.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Demaskowanie i krytykowanie wad ludzkich ma w literaturze długą tradycję, sięgającą co najmniej bajek Ezopa. Kontynuowali ją i rozwijali twórcy oświeceniowi realizujący założenia racjonalizmu. Ostrze ich krytyki było wymierzone w skłonność ludzkiego umysłu do ulegania fałszowi, przesądom i zabobonom, a jednocześnie do zbyt wysokiego mniemania o własnych możliwościach. W XX wieku do oświeceniowej tradycji filozoficznej krytyki ograniczeń rozumu za pomocą literackich form wyrazu odwołał się Leszek Kołakowski. W swoich 13 bajkach z królestwa Lailonii, łączących cechy gatunkowe bajki i powiastki filozoficznej, wziął pod lupę ludzkie niedoskonałości, które piętnowali jego oświeceniowi poprzednicy – pychę, próżność, pogoń za sławą – równie wyraźnie w XVIII, jak w XX i XXI wieku.

Twoje cele
  • Wyróżnisz cechy gatunkowe powiastki filozoficznej.

  • Zidentyfikujesz sposoby sygnalizowania ironii w tekście literackim.

  • Zinterpretujesz obraz kultury współczesnej w powiastce O sławnym człowieku Leszka Kołakowskiego.

  • Ocenisz postępowanie bohatera literackiego według kryteriów racjonalizmu.

  • Wskażesz w tekście O sławnym człowieku cechy powiastki filozoficznej.