Niektóre czynniki glebotwórcze mają charakter strefowy – klimat i roślinność. Jeżeli czynnik warunkujący jakieś zjawisko cechuje się strefowością, to zjawisko również – poszczególnym strefom klimatycznym i roślinnym można przypisać określone typy gleb. Są to gleby strefowe. Czasami gleby sporadycznie, miejscowo występują w nietypowej dla siebie strefie. Klimat i roślinność to nie jedyne czynniki glebotwórcze. Są takie gleby, których rozmieszczenie zależy od warunków lokalnych, na przykład występowania w podłożu wody lub określonych typów skał, nie występują wyłącznie w jednej strefie klimatyczno‑roślinnej – to gleby astrefowe.