Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RHLaQA9MXcnK7
Obraz przedstawia troje ludzi: kobietę siedzącą między dwoma mężczyznami. Ubiory całej trójki są typowe dla osiemnastowiecznej arystokracji. Kobieta ma zdobną suknię z gorsetem i licznymi falbanami oraz koronkowymi wykończeniem rękawów i przy szyi. Mężczyźni mają fraki, haftowane kamizelki, spodnie za kolana i pończochy. Kobieta trzyma w lewej ręce złożoną kartkę papieru, mężczyźni przyglądają się tej kartce.

Co czytali Europejczycy w oświeceniu?

Jacques Wilbaut, Domniemany portret księcia Choiseula z dwoma towarzyszami, 1774 r.
Źródło: Jacques Wilbaut, olej na płótnie, Getty Center/Wikimedia Commons, domena publiczna.

W 1690 r. Anglik John Locke wydał pracę Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, w której twierdził, że człowiek rodzi się jako „czysta tablica” (łac. tabula rasa), a nie, jak dotąd sądzono, z zestawem cech wrodzonych. Jak pisał w swoich dziełach, świat i nasze miejsce na nim poznajemy w ciągu całego życia, dlatego ważne, aby kierować się własnymi obserwacjami i rozumem. W Anglii, a następnie we Francji filozofowie i ludzie pióra promowali nowy sposób myślenia o miejscu człowieka i jego rolach w społeczeństwie już od końca XVII w. Do innych europejskich krajów i angielskich kolonii w Ameryce Północnej nowe idee dotarły nieco później, stały się niezwykle popularne w drugiej połowie XVIII w.

R1HLVqeQGfyDU1
Linia chronologiczna przedstawiająca wydarzenia z okresu Oświecenia (między XVII a XIX wiekiem).  1690 – wydanie przez Johna Locke’a Rozważań dotyczących rozumu ludzkiego.  1748 – opublikowanie dzieła O duchu praw Monteskiusza.  1760 – rozpoczęcie rewolucji przemysłowej w Anglii.  1762 – wydanie Umowy społecznej przez Jaja Jakuba Rousseau.  1765 – założenie czasopisma Monitor w Rzeczypospolitej.  1772 – I rozbiór Polski.  1774 – podstawnie Cierpień młodego Wertera  Johana Wolfganga Goethego.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Poznasz zagadnienia opisywane przez autorów oświecenia.

  • Wyjaśnisz, dlaczego niektórym pisarzom za głoszone przez nich idee groziła nawet śmierć.

  • Zajmiesz stanowisko w dyskusji o tym, czy historyk powinien korzystać z powieści i innych utworów literackich.