Czy humanistyczne i wolnościowe ideały mogą stać się siłą napędową machiny przemocy i zniewolenia?

Porywające idee autentycznej ludzkiej wspólnoty, człowieka jako twórcy samego siebie, który może poznać i opanować wszystkie mechanizmy rządzące życiem stały u podstaw filozofii Marksa, na której zbudowano stalinowski reżim. Polski filozof Leszek Kołakowski uznał, że te wyjściowe idee to jedynie mity. W latach 1968–1976 napisał trzytomową pracę Główne nurty marksizmu. Powstanie, rozwój, rozkład, w której sformułował obszerną krytykę marksizmu. Wykazał arbitralność analiz Marksa i Engelsa i odkrył ich powierzchowność. Pod koniec lat 60‑tych jego zainteresowania zaczęły ewoluować w stronę filozofii kultury i etyki.