Rząd można scharakteryzować jako centrum decyzyjne, przez które najpełniej objawia się wola partii lub koalicji określanych jako rządzące. Te z kolei uzyskują kompetencje w rezultacie wolnych, rywalizacyjnych wyborów. Rząd to część egzekutywy, czyli władzy wykonawczej. W zależności od typu reżimu demokratycznego na jego czele stoi premier, kanclerz lub prezydent. Stanowiska ministerialne sprawują przedstawiciele partii (koalicji), która uzyskała najlepszy wynik wyborczy.

W zależności od systemu wyborczego partia polityczna może tworzyć rząd samodzielnie, budować koalicję lub, co jest najbardziej problematyczne, utworzyć rząd mniejszościowy.

Formowanie rządu związane jest z realizacją oczekiwań, jakie zostały wyrażone przez obywateli w procesie wyborczym. To właśnie wyborcy decydują o poparciu dla jednej lub kilku partii politycznych i poprzez swoje decyzje realizują odpowiedzialność ekipy oddającej władzę, dzięki czemu następuje naturalna alternacja władzy, lub wyrażają zaufanie dla partii rządzących i po raz kolejny powierzają im władzę. Rząd we współczesnych demokracjach jest wynikiem porozumień partyjnych i woli wyborców. Nie zawsze jednak wola wyborców pozwala na powstanie stabilnego rządu, opartego na większości parlamentarnej. Wówczas powstaje rząd mniejszościowy, mniej stabilny, ale jego działania mogą być korzystne, ponieważ konieczne są porozumienia i sojusze z opozycją. Dla partii są to trudne decyzje, lekko rozmywają odpowiedzialność i mogą być mniej klarowne dla elektoratów poszczególnych partii, ale z punktu widzenia interesów państwa tego typu rozwiązania mogą być korzystne. Wymuszają zgodę i wspólną odpowiedzialność rządzących i opozycji.