Od połowy XIX wieku pogłębiał się rozdźwięk między romantycznymi ideałami a rzeczywistością nowoczesnego, szybko rozwijającego się świata. Zmieniało się rozumienie społecznej funkcji sztuki. Z jednej strony twórczość coraz mocniej ulegała presji ekonomicznej: kryterium oceny dzieła stawał się pieniądz. Z drugiej jednak – wciąż żywa była charakterystyczna dla romantyków świadomość nadzwyczajnej roli piękna w rozwoju duchowym zarówno człowieka, jak i społeczeństwa. Cyprian Norwid w swojej poezji opisał nową sytuację sztuki, a także sformułował własny program estetyczny.