Rie4LqaGHFIUe
Ilustracja przedstawia duży plac miejski otoczony budynkami. Pod jednym z nich, trzykondygnacyjnym o spadzistym dachu, zgromadzone są oddziały wojsk polskich. Żołnierze ustawieni są w kilkudziesięciu równych szeregach. Ubrani są w długie płaszcze, spodnie i czapki. Wszyscy trzymają oparte na ramieniu karabiny z bagnetami. Przed nimi widać kilku pojedynczych żołnierzy. Wzdłuż zebranych oddziałów na białym koniu galopuje dowódca. Ubrany jest w mundur i półokrągłą czapkę. Lewą rękę ma wyciągniętą w bok, jakby wzywał do ataku. W oddali widać dalsze oddziały żołnierzy oraz uzbrojoną w karabiny ludność cywilną. Na niebie nad budynkiem widać łunę ognia i kłęby czarnego dymu.

Noc listopadowa i początek powstania

Obraz Marcina Zaleskiego (1796–1877) Wzięcie Arsenału z 1831 r., należący do Cyklu listopadowego.
Źródło: Marcin Zaleski, Wikimedia Commons, domena publiczna.

Rządy carskie w Królestwie Polskim zaczynały się pomyślnie. Car Aleksander I w 1815 r. nadał Kongresówce niezwykle liberalną – jak na tamte czasy – konstytucję. Do Polaków odnosił się życzliwie, pozował na reformatora oraz czynił aluzje odnośnie do poszerzenia granic Królestwa w nieodległej przyszłości. Wdzięczni Polacy śpiewali nawet na cześć monarchy pieśń Boże, zachowaj Króla. Początkowy entuzjazm szybko jednak osłabł. Łamanie zasad konstytucyjnych przez cara i lojalne wobec niego polskie elity, represje wobec opozycji (również tej legalnej), tłamszenie wolności słowa wzmagały nastroje buntownicze. Wrzało przede wszystkim wśród młodych oficerów oraz romantycznej inteligencji. Wyrazem wrogich wobec cara nastrojów stała się zmiana tytułu pieśni wychwalającej władcę Boże, zachowaj Króla na Boże, coś Polskę. Ostatnie słowa nowej wersji hymnu zmieniły się z naszego Króla zachowaj nam, Panie! na naszą ojczyznę racz nam wrócić, Panie….

RRpjYCDpjsGYK1
Linia chronologiczna przedstawia następujące wydarzenia: od 1801 do 1825 roku, panowanie Cara Aleksandra pierwszego w Rosji. 1815 rok, powstanie Królestwa Kongresowego. 1815 rok, nadanie kongresówce konstytucji. 1825 rok, Mikołaj pierwszy carem Rosji i królem Polski. 1828 rok, zawiązanie Sprzysiężenia Piotra Wysockiego. Noc z 29 na 30 listopada 1830 roku, wybuch powstania listopadowego. 3 grudnia 1830 roku, powstanie Rządu Tymczasowego. 25 stycznia 1831 roku, przyjęcie uchwały o detronizacji Mikołaja pierwszego. 29 stycznia 1831 roku, powołanie Rządu Narodowego. 1832 rok, ograniczenie autonomii Królestwa Kongresowego.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Ocenisz, czy słusznie o inicjatorach powstania listopadowego mówiło się, że „myśleli sercem”, oraz spróbujesz skorygować ich „plan” działania.

  • Wymienisz powody, dla których niektórzy Polacy wzięli udział w powstaniu, podczas gdy inni woleli się trzymać od niego z daleka.

  • Zadeklarujesz, które wartości są ci bliższe: te, którymi kierowali się powstańcy, czy te, do których odwoływali się przeciwnicy walki zbrojnej z Rosjanami.

  • Wyjaśnisz, jak to się stało, że mimo serii pomyłek spiskowcom udało się uwolnić Warszawę od Rosjan, i ocenisz, czy „udało się” to właściwe słowa.