Napływ ludów barbarzyńskich, zniszczenia, które temu towarzyszyły, a wreszcie utworzenie przez nich państw na gruzach imperium rzymskiego na Zachodzie doprowadziły nie tylko do rozkładu politycznego i gospodarczego, ale także do zubożenia kultury. Jedyną instytucją, która zachowała ciągłość ze światem rzymskim, był Kościół chrześcijański. Dbał on o przetrwanie podstaw kulturalnego dorobku antyku (siłą rzeczy dostosowując go do potrzeb religijnych), a także – wraz z postępami chrystianizacji – o stopniowe rozpowszechnianie go w państwach barbarzyńskich.