R1D64WXAdyUQJ
Ilustracja przedstawia zebranie sejmu za czasów Zygmunta III Wazy. Na środku w centrum siedzi król, wokół niego usadowieni są posłowie i politycy.

Parlamenty stanowe – podsumowanie

Sejm za czasów króla Zygmunta III Wazy (panował w latach 1587‑1632).
Źródło: Giacomo Lauro, 1622, Biblioteka Narodowa, domena publiczna.

Załóżmy, że ktoś prosi cię o scharakteryzowanie w kilku słowach genezy parlamentaryzmu stanowego; z dużą dozą prawdopodobieństwa można by stwierdzić, że to niemożliwe, ponieważ zakres tematyczny jest obszerny i złożony. Jednak istnieje krótka odpowiedź wyjaśniająca to, dlaczego pewien angielski monarcha w 1215 r. był zmuszony pozbyć się części swojego władztwa na rzecz feudałów, duchowieństwa i mieszczaństwa, mianowicie – pieniądze, konkretnie – podatki, a uściślając jeszcze bardziej: podatek tarczowy.

Powstanie parlamentów stanowych (a także monarchii stanowej) wiąże się z zachodzącym w XII i XIII stuleciu procesem wykształcenia się stanów w średniowiecznej Europie. Był to skutek ówczesnego rozwoju ekonomicznego i społecznego. W swoich rządach władca musiał opierać się na określonych grupach, które w zamian za opiekę oraz nadania ziemskie czy otrzymane urzędy pomagały mu realizować założoną politykę wewnętrzną i zewnętrzną. W konfliktowych sytuacjach mógł odwoływać się do popierających go przedstawicieli stanów albo iść na ustępstwa. 

R9loP8G4nXrIF1
Linia chronologiczna obejmuje następujące wydarzenia: od jedenastego do trzynastego wieku okres przemian, ukształtowanie się trzech stanów; 1154 rok koronowanie Henryka Drugiego Plantageneta na króla Anglii; 1188 rok wydanie Wielkiej Karty Swobód; 1265 rok powstanie pierwszego parlamentu w Anglii; 1302 rok pierwsze zwołanie Stanów Generalnych we Francji; 1364‑1380 Karol Piąty Mądry królem Francji; 1320 rok koniec rozbicia dzielnicowego w Polsce. Wiek czternasty i piętnasty to rozkwitanie monarchii stanowej w Europie.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Wyjaśnisz, jak doszło do podpisania Wielkiej Karty Swobód (Magna Charta Libertatum) i dlaczego uważamy ją za początek parlamentaryzmu stanowego.

  • Scharakteryzujesz powstanie monarchii stanowych i rozwój parlamentaryzmu stanowego w Europie późnego średniowiecza.

  • Zdefiniujesz różnice między parlamentami stanowymi Francji i Anglii w średniowieczu.