Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RVgmeKaUDsZBm
Ilustracja przestawia bitwę toczoną pomiędzy ludźmi, przedstawicielami różnych stanów, a armią kościotrupów. Kościotrupy, które są personifikacją śmierci pokonują ludzi niezależnie od ich pochodzenia, zamożności, stanu społecznego. W lewym, dolnym rogu mężczyzna w koronie na głowie i w stalowej, rycerskiej zbroi, na którą ma narzucony królewski, czerwony płaszcz z kołnierzem z gronostajów, umiera w objęciach kościotrupa, który trzyma klepsydrę z przesypującym się pisakiem. Król lewą ręką wskazuje na trzy drewniane beczki wypełnione po brzegi złotymi monetami. Za umierającym królem stoi drabiniasty wóz wypełniony ludzkimi czaszkami. Na czaszkach leży łopata. Wóz ciągnięty jest przez wychudzonego konia, na grzbiecie którego siedzi kościotrup z naftową latarenką w prawym, a dzwonkiem w lewym ręku. Za kościotrupem, na zadzie konia przysiadł kruk. Przed koniem na ziemi leży człowiek w długiej sukmanie i szlafmycy na głowie, pod wozem schowało się kilka osób. Zaraz obok, dwa kościotrupy ubrane w długie, brązowe peleryny ciągną za sznury otwartą, drewnianą trumnę na kółkach, w której leży ubrane w białą suknię ciało kobiety. Trumna przejeżdża po zwłokach kolejnej osoby. Za kościotrupami w pelerynach, dwa kolejne kościotrupy rozciągają prostokątną, rybacką sieć, na której leżą ludzie. Niektórzy próbują się wyrwać, wstać, jeden zupełnie nagi leży twarzą zwrócony do ziemi, z rękoma bezwładnie zwisającymi. Drugi nagi od pasa w dół, leży z podkurczonymi nogami. Kościotrupy próbują dociągnąć sieć do pobliskiego zbiornika z wodą, w którym pływa już twarzą do dołu jakiś topielec. Na brzegu stoją kościotrupy ubrane w białe, długie, powłóczyste togi, przerzucone przez jedno ramie, kilka z nich dmie w długie, wąskie trąby. Między nimi człowiek, który zwisa głową w dół nad taflą wody. Na przeciwległym brzegu kościotrupy strącają kolejne osoby do wody. Na brzegu jeden z nich zamaszyście podnosi wielki miecz, którym zamierza ugodzić leżącego przed nim na ziemi człowieka. Z centralnie usytuowanej niskiej wieży wydobywa się dym i ogień. Na szczycie stoi zakapturzona postać z podniesioną do góry ręką. Na dymiącą wieżę napierają tysiące kościotrupów idących niczym wojsko w zwartym szeregu. Ich zastępy ciągną się aż po horyzont. Przed nimi na wychudzonej szkapie pędzi kościotrup z kosą, którą próbuje zamachnąć się na stojących mu na drodze ludzi, którzy uchylają się, uciekają w popłochu, wbiegają do otwartego drewnianego wejścia. Szeregi kościotrupów stoją w taki sposób, że uciekający ludzie nie mają innej drogi ucieczki, tylko tę wiodącą przez uchyloną do góry drewnianą bramę, która prowadzi wąskim korytarzem w głąb góry. Przed wejściem kłębowisko uciekających ludzi, martwych ciał. W prawym, dolnym rogu okrągły stół przykryty białym obrusem, przy którym stoi mężczyzna ubrany jak szlachcic, w długi kontusz z mieczem w ręku. Inny, także szlachetnie ubrany, próbuje ukryć się pod stołem. Obok kobieta z postacią na kolanach, która trzyma instrument ze strunami, przypominający mandolinę. Na wzgórzach kościotrupy zadające śmierć ludziom w różny sposób, a to przez ścięcie głowy, a to przez powieszenie na szubienicy. Za wzgórzami rozciąga się morze, na którym toną statki, a na wybrzeżu widać płonące stosy, domostwa, grody, miasta.

Zmiany polityczne i społeczne w końcu średniowiecza w Europie Zachodniej – podsumowanie

Pieter Bruegel starszy, Triumf śmierci, 1562 r.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Późne średniowiecze to schyłek tysiącletniej epoki przypadający na wiek XIV i XV. Za jego początek można przyjąć rok 1315 – początek dwuletniej klęski głodu, a za koniec rok 1492 – datę pierwszej wyprawy Krzysztofa Kolumba do Ameryki, które to wydarzenie najczęściej służy za cezurę zamykającą średniowiecze. Był to okres kontrastowy pod wieloma względami z wiekami pełnego średniowiecza (X–XIII), szczególnie pod względem demografii i wojen, w którym zaszły ważne dla nowożytności procesy.

R1Jrc7T0upPt41
Linia chronologiczna przedstawia następujące po sobie wydarzenia: 1315 rok początek dwuletniej klęski głodu i początek późnego średniowiecza, 1333‑1453 rok wojna stuletnia Anglii z Francją, 1347 rok pojawienie się dżumy na Krymie, 1352 rok koniec epidemii dżumy, 1358 rok wybuch antyfeudalnego powstania chłopskiego we Francji, 1381 rok powstanie chłopskie wata Tylera w Anglii, 1434 rok zakaz kontaktów chrześcijan z Żydami na soborze w Bazylei, 1492 rok pierwsza wyprawa Krzysztofa Kolumba do Ameryki i koniec średniowiecza.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Scharakteryzujesz sytuację polityczną i społeczną Europy Zachodniej w XIV w.

  • Przeanalizujesz, w jaki sposób czarna śmierć oraz różne niepokoje społeczne tamtego okresu wpłynęły na mentalność społeczną oraz na sytuację gospodarczą kontynentu.

  • Sprawdzisz swój stan wiedzy odnośnie do wydarzeń obejmujących późne średniowiecze w Europie Zachodniej poprzez wykonanie zestawu ćwiczeń.