R17mKcyg4Tsjx
Fresk przedstawia scenę z Księgi Rodzaju. Jej tematem jest danie przez Boga życia Adamowi, pierwszemu człowiekowi. Po prawej stronie obrazu ukazany jest Bóg. To starszy, siwowłosy mężczyzna z brodą. Jego postać jest ma ideale proporcje. Bóg spoczywa na rozłożystej purpurowej szacie otoczony kilkoma cherubinami. Jego lewe ramię obejmuje kobietę – to być może Ewa, która czeka w niebie na akt własnego stworzenia. Po lewej stronie ukazany jest Adam na tle zielonych ogrodów i błękitnych wód Edenu. To młody, nagi, atletycznie zbudowany mężczyzna wpół leżący na lewym boku, Prawe ramię Boga wysunięte jest w kierunku Adama, aby przekazać iskrę życia do lewej ręki i wskazującego palca Adama. Palce Boga i Adama znajdują się w bardzo niewielkiej odległości od siebie.

Renesans – powtórzenie wiadomości. Część 1

Michał Anioł, Stworzenie Adama, ok. 1511
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

W literaturze epoki renesansu można wyróżnić dwa style: klasyczny i pragmatyczny (utylitarny). Jak pisze Janusz Pelc:

Janusz Pelc Literatura renesansu w Polsce

Znamionami stylu renesansowego klasycyzmu, wyrażającego dążenia ku ideałowi doskonałości osiągniętej przez mistrzów starożytności, osiąganej w nowych zamierzeniach perfekcjonistów stawiających nawet cele przewyższenia wielkich mistrzów, były: przede wszystkim harmonia, odpowiedniość i stosowność, prostota, oczywiście wypracowana, będąca zaprzeczeniem bylejakości, przejrzystość, klarowność budowy, wdzięk. Wśród cech tych wyznacznikiem szczególnie ważnym i cenionym była harmonia oparta m.in. na odpowiedniej proporcji współtworzących dzieło części. Ważnymi wyznacznikami stylu renesansowego klasycyzmu były również umiar i stosowność w doborze komponentów całości, co wiązało się bardzo ściśle z rozumieniem harmonii. Bardzo ważnym wyznacznikiem harmonii był wdzięk (grazia), nazywany po prostu pięknem, osiągany głównie przez prostotę, klarowność budowy dzieła. Dla odbiorcy wdzięk był tym, co w dziele zatrzymywało uwagę, co sprawiało zadowolenie estetyczne, czymś dla odbiorcy a po części i dla autora nieuchwytnym, czarownym [...] – wtopioną w dzieło cząstką talentu twórcy.

1 Źródło: Janusz Pelc, Literatura renesansu w Polsce, tłum. J. Szymańska-Kumaniecka, Warszawa 1994, s. 21.

Stylem tym posługiwali się m.in. Baldassare Castiglione, Jan Kochanowski i Łukasz Górnicki. Styl pragmatyczny natomiast, w przeciwieństwie do klasycystycznego, nie dążył do perfekcji. Jego nadrzędnym celem był „pożytek czytelnika”, nie zaś „tworzenie dla swojej chwały”, jak to ujął Erazm z Rotterdamu, świadomy stylu swojego pisarstwa. Do jego naśladowców należeli m.in. Andrzej Frycz Modrzewski i Mikołaj Rej.

Twoje cele

  • Powtórzysz wiadomości z epoki renesansu.

  • Scharakteryzujesz główne myśli filozoficzne epoki renesansu.

  • Wskażesz cechy charakterystyczne sztuki renesansu.

Przeczytaj