Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RswsBlc5PiH9B
Zdjęcie przedstawia regał z książkami. Znajdują się na nim setki starych książek. W centralnej części regału widoczne są dwuskrzydłowe drzwi.

Empiryzm Davida Hume’a

Marzenie o wiedzy oczyszczonej z nierozumnych wtrętów, przesądów, nieprawomocnych autorytetów i jałowych sporów towarzyszyło człowiekowi od zawsze. Jednak szczególnie mocno brzmiało to pragnienie u progu Oświecenia. David Hume tak oceniał współczesny mu stan ducha:

David Hume Traktat o naturze ludzkiej.

Dysputy mnożą się, jak gdyby wszystko było niepewne, a są prowadzone tak gorąco, jak gdyby wszystko było pewne. W całym tym rozgwarze nie rozum zdobywa poklask, lecz wymowa; i nikt nie musi tu tracić nadziei, że zdobędzie prozelitów dla najbardziej dziwacznej koncepcji, jeśli posiada w dostatecznej mierze sztukę przedstawiania jej w barwach korzystnych. Zwycięstwo osiągają tu nie ludzie w zbroi, którzy operują piką i mieczem, lecz trębacze, dobosze i muzykanci wojskowi.

1 Źródło: David Hume, Traktat o naturze ludzkiej., s. 2–3.

Rozumność, ujmowana jako surowa miara słuszności wszelkiego poznania i postępowania, to właśnie owa pika i miecz. Kreśląc swój program badawczy, Hume wydawał się być optymistą:

David Hume Traktat o naturze ludzkiej.

Niepodobna orzec, jakie zmiany i udoskonalenia moglibyśmy poczynić w tych naukach, gdybyśmy gruntownie znali zakres i moc rozumu ludzkiego i gdybyśmy mogli wyjaśnić naturę tych idei, którymi się posługujemy, oraz naturę tych operacji, których dokonujemy w naszych rozumowaniach.

1 Źródło: David Hume, Traktat o naturze ludzkiej., s. 2–3.

Czy słowa dotrzymał, to kwestia dyskusyjna. Dziedzictwo Hume'a zawiera się raczej w sztuce krytycznego zapytywania o źródła i prawomocność wiedzy zastanej niż w tworzeniu nowej, ale jako takie właśnie inspirowało filozofię późniejszą, od Kanta do nurtu pozytywistycznego i analitycznego.
Zajrzyjmy więc za Hume'em do ludzkiego umysłu, by zapytać, skąd biorą się jego treści i co tak naprawdę potrafi.

Twoje cele
  • Zapoznasz się z założeniami nowożytnego empiryzmu.

  • Zapoznasz się z epistemologicznymi poglądami D. Hume'a:
    – interpretacją doświadczenia;
    – krytyką pojęć metafizycznych;
    – zakresem wartościowej wiedzy.

  • Ocenisz wyniki analiz Hume'owskich.

  • Zastosujesz i ocenisz elementy krytycznego warsztatu D. Hume'a.