Historycy do dziś spierają się o dokonania ostatniego władcy I Rzeczpospolitej. Jedni uważają, że jak na uwarunkowania historyczne czasów, w których panował, „król Staś” okazał się władcą wybitnym. Inni widzą w Poniatowskim zdrajcę, który w Polsce reprezentował interesy Imperium Rosyjskiego. Ostatni król elekcyjny zasiadł na tronie w 1764 r. dzięki przychylności carycy Katarzyny II i prorosyjskiego stronnictwa Czartoryskich zwanego Familią. Wkrótce zbytnią niezależnością rozczarował wszystkich swoich protektorów. Nie miał jednak szans sprostać ustrojowej słabości państwa. W dodatku – paradoksalnie – głębokie przemiany, którym sprzyjał, zaniepokoiły sąsiadów i przyspieszyły rozbiory.

Stanisław August Poniatowski zainicjował wiele reform, niewiele z nich dokończył, z części sam się wycofał. W ich wprowadzaniu czynnie przeszkadzał mu carski ambasador i część szlachty przywiązana do anachronizmów ustrojowych – obie te siły wspierały zawiązywane przeciwko królowi konfederacje. Choć rządy ostatniego polskiego władcy zakończyły się abdykacją i katastrofą utraty przez Rzeczpospolitą niepodległości, propagowane przez niego zmiany ustrojowe, gospodarcze i kulturalne pomogły przygotować polskie społeczeństwo do życia w nowoczesnej epoce.