Wiek XVII z racji licznych wojen nazywany bywa żelaznym stuleciem. Ale oprócz rewolucji militarnej dokonała się wówczas także inna, o nie mniej ważnych konsekwencjach: rewolucja naukowa. U jej podstaw legło obecne w renesansowym humanizmie podkreślenie wartości człowieka jako istoty doczesnej.

Choć barok wiele zawdzięczał renesansowi i docenianiu ludzkiej twórczości, to na jego rozwoju zaciążyły kontrreformacja oraz kryzys renesansowej świadomości, odejście od wcześniejszego poczucia harmonii świata. Odrodzenie podkreślało wartość jednostki ludzkiej i jej rozwoju, radość życia. Stawiało na odwołania do antyku, harmonię i proporcje, architektura miała być praktyczna i służyć człowiekowi, wzrosło znaczenie budownictwa świeckiego. Natomiast ludzie w XVII w., doświadczeni wojnami oraz sporami wyznaniowymi, mieli poczucie nietrwałości świata, jednocześnie nastąpił zwrot ku większej religijności. Nadszedł czas indywidualizmu, w sztuce łączono różne dziedziny, artyści dążyli do wywołania zaskoczenia, zadziwienia, prezentowania niezwykłych skojarzeń. Barok wyróżniały bogactwo stylu i wyszukana forma, dbałość o detal i dynamikę, zdobienia i przepych.