RQhoqjLf145sq
Zdjęcie przedstawia dużą tablicę przymocowaną do budynku, na której widnieje orzeł w koronie i poniżej napis Rzecznik Praw Obywatelskich.

Urząd Rzecznika Praw Obywatelskich

Źródło: Adrian Grycuk, licencja: CC BY-SA 3.0.

Materiał jest częścią serii „Inne spojrzenie”.

Koncepcja instytucji czuwającej nad prawidłowością działania administracji powstała w Szwecji, tam też na początku XVIII w. wprowadzony został urząd ombudsmana, przyjęty następnie w innych państwach europejskich.

We współczesnych państwach demokratycznych urząd ombudsmana jest jednym z najważniejszych konstytucyjnych organów kontroli prawa. Nawiązując do modelu szwedzkiego, ombudsmani wybierani są przez parlament i pełnią rolę obrońców obywateli przed naruszeniami ich praw przez organy władzy publicznej. Z samej definicji wybór rzecznika powinien przebiegać w ramach ponadpartyjnego porozumienia partii rządzącej i opozycji, a jego kadencja nie powinna pokrywać się z kadencją parlamentu. To jeden z warunków niezależności urzędu od jakichkolwiek wpływów politycznych. Tradycją polskich rzeczników był wybór prawników o wysokich kompetencjach merytorycznych, pracujących na uczelniach i zaangażowanych w działania organizacji pozarządowych. Daje to rzecznikom nie tylko większą niezależność od polityków, ale również gwarantuje obywatelom realną ochronę przed próbami naruszenia lub obchodzenia ich praw przez organy państwa.

Twoje cele
  • Przeanalizujesz sposób powoływania Rzecznika Praw Obywatelskich w Polsce.

  • Scharakteryzujesz zadania i możliwości wpływania rzecznika na działania władz publicznych.

  • Ocenisz gwarancje niezależności rzecznika od organów władzy publicznej.

  • Wskażesz przyczyny i skutki powołania Rzecznika Praw Obywatelskich w schyłkowym PRL‑u.