Tajemniczy świat jaskiń od tysięcy lat intrygował ludzi. W czasach prehistorycznych zainteresowanie to wynikało z czysto praktycznych kwestii. Ludzie wykorzystywali jaskinie jako miejsce zamieszkania i schronienia przed warunkami atmosferycznymi – zapewniały ochronę przed wysoką lub niską temperaturą, wiatrem czy opadami. Najstarsze ślady wykorzystywania jaskiń przez człowieka pochodzą z obszaru Chin i datowane są na 450 tys. lat. Z tego samego okresu wywodzą się również szczątki odkryte w jaskini Arago we francuskiej części Pirenejów.

Współcześnie jaskinie mają głównie znaczenie turystyczne, wiele z nich jest przeznaczonych do zwiedzania. Przed udostępnieniem ich turystom konieczne jest jednak dokładne zbadanie jaskiń, czym zajmuje się specjalna nauka – speleologia.

Z czasem obok badawczej eksploracji jaskiń rozwinął się również kierunek sportowy, a nawet jego dyscypliny takie jak alpinizm podziemny czy nurkowanie jaskiniowe. Sporty te zaliczane są do dziedziny sportów ekstremalnych.