Niepodległość Polski została zadeklarowana 7 października 1918 roku przez Radę Regencyjną, powołaną na podstawie patentu w sprawie władzy państwowej w Królestwie Polskim. Został on nadany 12 września 1917 r. przez niemieckie i austro‑węgierskie władze zaborcze jako zastępujący króla lub regenta organ władzy zwierzchniej.

R1NJatArordV5

Plakat przedstawia Marszałka Józefa Piłsudskiego w mundurze, jadącego na białym koniu. U boku konia znajduje się mężczyzna w roboczym stroju, z karabinem w lewej ręce, prawą ręką dotyka małego dziecka, które na rękach unosi idąca obok mężczyzny kobieta. Nad wszystkimi osobami wisi szarfa z napisem On za narodem naród z nim. Pod plakatem widnieje podpis: Józef Piłsudski Naczelnik Państwa i Naczelny Wódz Pierwszy Marszałek Polski.

R193g9fi48q1K1

Zdjęcie przedstawia tekst: Rada Regencyjna zwróciła się w dniu 11 listopada 1918 roku do mnie z prośbą o podjęcie się utworzenia Rządu Narodowego, w którego ręce gotowa jest złożyć swą włądzę. Porozumiałem się również z Tymczasowym Rządem Ludowym Republiki Polskiej w Lublinie i postanowiłem wezwać przedstawicieli stronnictw celem poznania ich zapatrywać na tę sprawę. Józef Piłsudski, Warszawa dnia 12 listopada 1918 roku.

Z chwilą faktycznego odzyskania niepodległości – 11 listopada 1918 r. – Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę nad wojskiem jako naczelnemu wodzowi, a trzy dni później pełnię sprawowanej wcześniej władzy. Początkowo zakres kompetencji Naczelnika Państwa, zwłaszcza wobec nieistnienia innych organów władzy, które trzeba było dopiero stworzyć i wybrać, był bardzo szeroki. Nawiązanie tego urzędu do dyktatury Tadeusza Kościuszki w czasach insurekcji nie było przypadkowe.

RptfpwIX1RSfz1

Zdjęcie przedstawia tekst depeszy, w której Wódz naczelny Józef Piłsudski informował 16 listopada 1918 roku rządy i narody o istnieniu niepodległej Polski.

Na mocy wydanego przez Józefa Piłsudskiego 22 listopada 1918 r. dekretu tymczasowy Naczelnik Państwa miał najwyższą władzę cywilną i wojskową w państwie do momentu ukonstytuowania się wybranego w demokratycznych wyborach Sejmu Ustawodawczego. Naczelnik określił ustrój odrodzonej Polski (jako republikański), organizację i kompetencje tymczasowych organów władzy, rozpisał wybory do sejmu (na podstawie wybranej przez siebie ordynacji proporcjonalnej), mianował odpowiedzialnego przed sobą premiera i ministrów. Był on także naczelnym dowódcą wojsk polskich, odgrywał kluczową rolę w dziedzinie stosunków międzynarodowych. To właśnie tymczasowy Naczelnik Państwa rozesłał 16 listopada 1918 r. depeszę do szefów mocarstw, notyfikującą powstanie państwa polskiego. Projekty ustaw przedstawiane przez rząd wymagały podpisów właściwego ministra, premiera i Naczelnika. Swoją moc obowiązującą miały utrzymać pod warunkiem przedstawienia ich do zatwierdzenia na pierwszym posiedzeniu Sejmu Ustawodawczego.

Józef Piłsudski, zgodnie z treścią dekretu, złożył 20 lutego 1919 roku władzę na ręce Sejmu Ustawodawczego, a ten powierzył mu funkcję Naczelnika Państwa, ograniczając jednak jego kompetencje. Rozpoczęła się historia niepodległej Polski, a wraz z nią historia urzędu głowy państwa.