Sam tytuł powieści Czesława Miłosza – Dolina Issy – eksponuje kluczową rolę, jaką odgrywa w niej miejsce akcji. Litewska przyroda stanowi nie tylko tło opowieści o losach Tomasza Dilbina, ale sama staje się jej zagadkową i niejednoznaczną bohaterką. Z jednej strony dolina Issy to idylliczna kraina przypominająca Arkadię bądź ogród Eden, z drugiej jednak jest ona ukazana jako siedlisko diabłów i innych sił nadprzyrodzonych znanych z litewskiego folkloru. Piękno i groza, siły dobra i siły zła uobecniające się w przyrodzie toczą walkę o duszę dorastającego Tomasza.