Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
R1FToLbOe90IE
Obraz przedstawia scenę rozgrywająca się na placu otoczonym zabudowaniami z podcieniami. Po prawej stronie stoi podwyższenie przykryte czerwonym suknem, na którym stoi tron z zasiadającym na nim mężczyzną w średnim wieku. Mężczyzna ubrany jest w złote szaty, nakryte złotym, powłóczystym płaszczem. Na głowie ma koronę, lewą rękę wyciąga przed siebie w stronę klęczącego przed nim żołnierza w srebrnej zbroi z płaszczem gronostajowym na ramionach, który w ręku trzyma białą chorągiew z czarnym orłem. Wokół tych dwóch centralnych postaci obrazu stoi tłum ludzi. Przy samym królu, obok tronu siedzi nadworny błazen czyli stańczyk, mężczyzna ubrany w czapkę o trzech rogach zakończonych dzwoneczkami, w ręku trzyma berło. Za królem stoi dziewczynka w otoczeniu dworzan oraz biskupa, nad ich głowami powiewa czerwona flaga z białym orłem. Od strony placu plątanina ludzi stojących w dużym ścisku. Kobiety, mężczyźni w różnym wieku, wszyscy ubrani w stroje z epoki.

Hołd pruski i jego ocena

Obraz Jana Matejki "Hołd pruski".
Źródło: Jan Matejko, Wikimedia Commons, dostępny w internecie: wfdif.pl, domena publiczna.

Wydarzenia, do których doszło w lesie pod Niepołomicami, zaważyły na dalszych losach dynastii Jagiellonów. Tam w 1527 r. pojawił się sam król Zygmunt Stary z ciężarną żoną Boną Sforzą. Monarszą parę otaczali liczna świta oraz pachołkowie z psami gończymi. Całe to barwne towarzystwo wpatrywało się z ciekawością i wyczekiwaniem w olbrzymią skrzynię. Kiedy wreszcie uniesiono jej wieko, na zewnątrz wyszedł potężny niedźwiedź, sprowadzony dla rozrywki monarszego dworu aż z Litwy. Zaatakowane przez psy zwierzę wpadło w furię i rzuciło się w kierunku królewskiej pary. Bona przytomnie próbowała salwować się ucieczką, jednak spłoszony koń potknął się o kamień i przygniótł ciężarną kobietę.

Niedźwiedzia udało się uśmiercić, ale królowa nigdy już nie odzyskała pełni zdrowia. Ponadto poroniła. Chłopiec, Olbracht, zmarł zaraz po przedwczesnym porodzie. Całe zajście we właściwy sobie błyskotliwy i zgryźliwy zarazem sposób skomentował królewski błazen Stańczyk, nazywając głupotą wypuszczanie na własną szkodę niedźwiedzia, którego ma się zamkniętego w skrzyni. Niektórzy dopatrywali się w jego słowach drugiego dna: aluzji do wydarzeń sprzed dwóch lat, kiedy to Zygmunt Stary nie zdecydował się na zupełne rozgromienie państwa krzyżackiego. Chociaż – jak przekonywali przeciwnicy królewskiej polityki – zaistniała wtedy ku temu doskonała okazja.

R1dxt78SmfeNJ1
Linia chronologiczna prezentująca następujące wydarzenia. 1466 rok Zawarcie pokoju w Toruniu między Polską a Zakonem Krzyżackim. Lata 1469‑1489 Złożenie hołdu Kazimierzowi Jagiellończykowi przez 4 Wielkich Mistrzów Zakonnych. Rok 1507 Koronowanie Zygmunta Starego na króla Polski. Rok 1518 Poślubienie przez Zygmunta Starego Bony Sforzy. Lata 1519‑1521 Wojna polsko‑krzyżacka. 10 kwietnia 1525 Złożenie hołdu lennego królowi polski przez Mistrza Zakonnego A. Hohenzollerna. Rok 1530 Koronowanie Zygmunta Augusta na króla Polski.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Określisz, czy rację miał królewski błazen Stańczyk, powiadając, że jeśli ma się niedźwiedzia zamkniętego w skrzyni, lepiej nie wypuszczać go na wolność.

  • Rozstrzygniesz, czy można winić polityka za podjęcie decyzji, której skutki w pełni objawią się po upływie ponad dwustu lat.

  • Ocenisz, co decyduje o tym, że stosunek Jana Matejki do hołdu pruskiego dominuje w wyobrażeniach Polaków.

  • Po analizie argumentów obrońców i oskarżycieli króla weźmiesz udział w dyskusji dotyczącej oceny polityki Zygmunta Starego względem Prus Książęcych.