Latem 1944 r. Armia Czerwona wyparła Niemców z obszaru między Wisłą i Bugiem. Na tym terenie, przy wsparciu Armii Czerwonej i NKWD, władzę przejmowali komuniści, którzy w tym celu 21 lipca 1944 r. utworzyli Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego. Po upadku powstania warszawskiego instytucje Polskiego Państwa Podziemnego uległy poważnej dezorganizacji. Osłabieniu uległo również położenie rządu RP na wychodźstwie. Na konferencji w Jałcie (4 - 11 lutego 1945 r.) przywódcy  trzech mocarstw postanowili, że utworzony 31 grudnia 1944 r. z przekształcenia PKWN komunistyczny Rząd Tymczasowy zostanie poszerzony o przedstawicieli innych nurtów politycznych i przeformowany 28 czerwca 1945 r. w Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej.

Dla Rząd RP na uchodźstwie była to ciężka porażka. Oznaczała bowiem, że uczestniczące w nim ugrupowania polityczne w Rządzie Jedności Narodowej będą odgrywały rolę marginalną. Walka o władzę, której wynik miał przesądzić o ustroju powojennej Polski, rozegrała się w kraju z udziałem komunistycznego aparatu władzy z jednej strony, a legalną i tajną opozycją antykomunistyczną z drugiej.