W połowie września 1939 r. sytuacja Polski walczącej z atakującą armią niemiecką była krytyczna. Większość terenów zachodniej oraz środkowej Polski już znajdowała się pod kontrolą wroga, na wschód przemieszczali się uchodźcy uciekający przed wojskami hitlerowskimi, panował chaos i rosnące poczucie klęski. Nad ranem 17 września przegrywającą wojnę Polskę dosięgnął kolejny cios. Realizując ustalenia tajnego protokołu do układu Ribbentrop−Mołotow, Armia Czerwona przekroczyła wschodnią granicę Rzeczypospolitej. Propaganda radziecka uzasadniała to rzekomą koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa ludności narodowości białoruskiej i ukraińskiej w sytuacji upadku polskiego państwa – mimo że przecież Polacy wciąż walczyli. W rzeczywistości chodziło o zagarnięcie wschodnich obszarów Rzeczypospolitej zgodnie z wcześniejszym projektem niemiecko‑sowieckim. Można zatem mówić o kolejnym rozbiorze Polski.

Ale Polska była tylko jednym z wojennych celów Związku Sowieckiego. Już pod koniec listopada 1939 roku ZSRS zaatakował Finlandię, a w czerwcu następnego roku Armia Czerwona rozpoczęła okupację Litwy, Łotwy i Estonii.