Jaka Unia Europejska? To pytanie zaprząta polityków i społeczeństwa wchodzące w skład tej wielkiej wspólnoty, do której należy obecnie 27 państw. Warto pamiętać, że pierwsze organizacje, które stały się podwalinami UE, składały się jedynie z kilku krajów, co umożliwiało podejmowanie jednomyślnych decyzji, choć o dosyć wąskim zakresie. Tworzenie wspólnoty europejskiej odbywało się (i wciąż odbywa) poprzez dyskusje między państwami członkowskimi i zawieranie kompromisów w kolejnych sporach o to czy, jak i kiedy wprowadzić np. wspólną walutę albo obszar bez wewnętrznych granic między krajami, jak prowadzić spójną politykę zewnętrzną, kiedy i na jakich zasadach przyjmować nowych członków. Obecnie, przy niemal pięciokrotnie liczniejszej wspólnocie i o wiele szerszej problematyce podejmowanej przez instytucje UE, o zgodność członków Unii jest już o wiele trudniej – interesy poszczególnych państw po prostu nie zawsze są zbieżne.

W XXI w. Unia Europejska stanęła przed nowymi wyzwaniami: kryzysem ekonomicznym, masową migracją (a co za tym idzie – integracją migrantów w krajach unijnych), zagrożeniem terroryzmem oraz procesami dezintegracyjnymi (brexit i fala eurosceptycyzmu). Najważniejszy jednak spór wciąż dotyczy kształtu Unii: czy ma ona być tylko organizacją współpracy międzypaństwowej, czy także związkiem państw prowadzących wspólną politykę w wybranych dziedzinach (konfederacja), a może wszędzie powinno obowiązywać takie samo prawo, uchwalane przez wybierany wspólnie parlament (federacja)?