Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RLnfHVjIxusxe
Zdjęcie przedstawia kilka marmurowych rzeźb. Są ustawione obok siebie. Pierwsze dwie są niekompletne. Kolejna przedstawia nagiego młodzieńca w pozycji półleżącej. Rzeźba jest pozbawiona stóp oraz dłoni. Kolejna rzeźba przedstawia dwie postaci kobiece, które siedzą obok siebie — są one pozbawione dłoni oraz głów. Ostatnia rzeźba to stojąca postać kobieca pozbawiona głowy, prawej dłoni oraz lewej ręki.

Czy jest możliwa wiedza o wszystkich rzeczach? Pojęcie arché

Marmury lorda Elgina autorstwa Fidiasza. Rzeźby pochodzą z ateńskiego Partenonu.
Źródło: Pixabay, domena publiczna.

Można wyobrazić sobie poznanie jednej, konkretnej rzeczy, potem następnej i kolejnej. Czy gdyby posuwać się w tym procesie wystarczająco długo, poznałoby się kiedyś wszystkie rzeczy? To trudne do wyobrażenia nie tylko dlatego, że proces taki trwałby bardzo długo, być może nieskończenie długo, ale przede wszystkim dlatego, że w perspektywie filozoficznej wiedza obejmująca tylko jedną, oddzielną rzecz nie ma istotnej wartości. Chodzi więc o coś innego – o wiedzę, której przedmiotem jest wiele rzeczy, czyli o wiedzę ogólną.

Zakładając, że zdobyło się wiedzę o jakimś gatunku (zbiorze) rzeczy, np. o robotach, niewątpliwie łatwo zrozumieć, że to wiedza ogólna, chociaż o niewielkim stopniu ogólności. Treścią tej wiedzy jest zespół cech, które są właściwe wszystkim rzeczom gatunku, czyli wszystkim robotom, a także przesądzają, iż rzeczy te przynależą do danego gatunku, czyli są dla nich konstytutywne.

Na podstawie takiej wiedzy można stworzyć ogólną definicję robota. Co jednak stanie się, jeśli do zbioru robotów doda się np. zbiór rakiet tenisowych, które oczywiście robotami nie są? Czy da się znaleźć konstytutywne cechy łączące oba zbiory? A jeśli do przedmiotu dociekania zostaną włączone jeszcze inne rzeczy, chociażby maszyny do szycia? A jeśli w końcu padnie pytanie o wszystkie rzeczy? Czy jest możliwa odpowiedź na takie pytanie?

Twoje cele
  • Rozpoznasz warunki tworzenia wiedzy ogólnej.

  • Wyjaśnisz pochodzenie i treść pojęcia arché.

  • Porównasz różne interpretacje pojęcia arché.

  • Ocenisz znaczenie koncepcji arché dla wybranych wątków filozofii.