Obozy na Syberii, gdzie zsyłano wrogów cara, stały się miejscem kaźni przeciwników komunizmu. Ich doświadczenia dały początek osobnemu rodzajowi literatury, która ukazywała, jak reżim odbiera ludziom podmiotowość. Już samo tworzenie tej literatury – przez pisarzy polskich oraz rosyjskich – była przejawem heroizmu, dzięki niej bowiem zachodni świat mógł zrozumieć, na czym polega sowiecki totalitaryzm i jak działa aparat terroru. Świadectwa gehenny łagrów rozwiały iluzje na temat systemu komunistycznego.

Najbardziej reprezentatywne dla literatury łagrowej, demaskujące system i poddające go gruntowej analizie, są takie utwory, jak: Zapiski sowieckie Gustawa Herlinga Grudzińskiego, Archipelag Gułag Aleksandra Sołżenicyna czy Inny świat Herlinga‑Grudzińskiego. Ta ostatnia pozycja nawiązuje do powieści Fiodora Dostojewskiego z końca XIX wieku Wspomnienia z domu umarłych, poświęconej zesłaniu na Syberię.