Spinoza uważał, że wielkie marzenie Kartezjusza o uzyskaniu wiedzy pewnej dzięki metodzie matematycznej można i trzeba spełnić. Starał się więc zbudować system dedukcyjny obejmujący całość wiedzy filozoficznej i odzwierciedlający całość rzeczywistości. Twierdził, że człowiek poznając siebie, poznaje równocześnie wszystkie swoje związki ze światem jako całością, której część sam stanowi. Spinoza dowodził, że nieskończony byt, tradycyjnie nazywany Bogiem, może przejawiać się na nieskończoną ilość sposobów, można więc utożsamić go z całością przyrody. W przyrodzie natomiast nic nie jest przypadkowe. Dlatego zgoda na powszechny determinizm, wynikająca z wiedzy, może dać człowiekowi możność skutecznego działania i poczucie spokoju oraz harmonii ze światem.