Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
RGbEUOp05btQB
Obraz przedstawia oddziały husarii. Wszyscy żołnierze mają z tyłu przymocowane skrzydła z piór, a w rękach trzymają wysokie sztandary.

„Bestie nieujarzmione, tyrani okrutni”. Bilans potopu szwedzkiego

Rolka sztokholmska, zwana Rulonem polskim z I poł. XVII w.
Źródło: Wikimedia Commons, domena publiczna.

Rolka sztokholmska, zwana też Rulonem polskim, przedstawia wjazd orszaku ślubnego Konstancji Habsburżanki i Zygmunta III Wazy do Krakowa. Dzieło powstało ok. 1605 r. i wyszło spod pędzla anonimowego twórcy. Jest jednym z tysiąca skarbów, które zrabowali Szwedzi podczas tzw. potopu w latach 1655‑1660.

Wojna ta miała szczególnie tragiczny bilans dla kultury polskiej. Z polskich pałaców, dworów i kościołów najeźdźcy wywieźli tysiące dzieł sztuki i kosztowności. Polska wówczas utraciła m.in. paradną zbroję króla Zygmunta Augusta, portret Jana Kazimierza pędzla Daniela Schultza oraz portret Władysława IV z warsztatu Rubensa, popiersie Jana Kazimierza i Ludwiki Marii dłuta Giovanniego Francesco Rossiego czy chorągwie wojskowe. Szwedzi ponoć w katedrze krakowskiej potłukli nawet trumnę Władysława IV dla dwóch gwoździ, którymi była zbita, a w Zamku Królewskim w Warszawie zeskrobali złoto z ram i listew. Do dzisiaj, by zobaczyć wiele z polskich dzieł sztuki, należy udać się za morze, do Sztokholmu i Uppsali. Szwedzi nie zwrócili bowiem większości zrabowanych skarbów. Rolka sztokholmska jest jednym z wyjątków. Powróciła do Polski po 319 latach, przekazana w 1974 r. przez premiera Olofa Palmego.

Indeks górny *A. K. Cebrowski, Roczniki miasta Łowicza, pisane w latach 1648‑1659, w: Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych. Wybór tekstów i opracowanie Stefania Ochmann i Krystyn Matwiejowski, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1986, cz. 2, s. 40‑41. Indeks górny koniec

RyQAF6UraQQom1
Linia chronologiczna przedstawia następujące wydarzenia. 1648 powstanie Chmielnickiego. 1657 zawarcie traktatów wielawsko- bydgoskich. Lata 1655 – 1660 potop Szwedzki. 1658 podjęcie przez sejm decyzji o wygnaniu arian z Rzeczpospolitej. 1668 śmierć Jana Kazimierza Wazy. 1660 podpisanie traktatu pokojowego w Oliwie.
Źródło: Contentplus.sp. z o.o., licencja: CC BY-SA 3.0.
Twoje cele
  • Ocenisz, czy słusznie autor kroniki o mieście Łowiczu określił Szwedów jako bestie nieujarzmione, tyranów okrutnych.

  • Wyjaśnisz, z czego wynikały zniszczenia, jakich dokonały wojska szwedzkie na terenach Rzeczypospolitej.

  • Przedyskutujesz, które z konsekwencji wojen polsko‑szwedzkich miały największe znaczenie dla późniejszej sytuacji państwa.