RXu0qxg1expuG
Ilustracja przedstawia zbliżenie papieru zapisanego łacińskim pismem. Napisy wykonane są odręcznie.

Czy na pewno rozumiemy Bogurodzicę? Archaizmy w najstarszej polskiej pieśni

Karta XV-wiecznego łacińskiego kodeksu, na której anonimowy kopista zapisał tekst Bogurodzicy. Tekst liczy aż trzynaście zwrotek, ale najstarsza jego część to dwie początkowe strofy
Źródło: domena publiczna.

Bogurodzica to najstarsza polska pieśń religijna. Badacze literatury zgodnie określają ją jako arcydzieło. Dzięki temu niezwykłemu utworowi możemy dostrzec, jak bardzo zmieniła się polszczyzna w ciągu kilkuset lat. Warto także sprawdzić, co ten zabytkowy tekst mówi o naszych kulturowych korzeniach.

Większość językoznawców uważa, że Bogurodzica powstała w połowie XIII w. Jej najstarszy zapis pochodzi natomiast z 1408 r. Z innych rękopisów i druków wynika, że ten trudny, pełen archaicznych wyrazów i zwrotów tekst był wielokrotnie zmieniany, dopisywano też kolejne zwrotki. Możemy z nich wnioskować, że już w XV w. znaczna część utworu nie była zrozumiała – powodowały to archaizmy.

Twoje cele
  • Rozpoznasz przynależność słowa „Bogurodzica” do dwóch typów archaizmów.

  • Określisz współczesną formę wybranych archaizmów fonetycznych obecnych w Bogurodzicy.

  • Przyporządkujesz wyrazy „zbożny” i „przebyt” do odpowiedniego typu archaizmów.

  • Wyjaśnisz znaczenie wybranych archaizmów leksykalnych znajdujących się w Bogurodzicy.