Gdy w 1517 r. Marcin Luter ogłosił w Wittenberdze 95 tez, w których potępił zwyczaj sprzedawania odpustów, zapewne nie oczekiwał, że jego wystąpienie doprowadzi do rozłamu religijnego i wojen wyznaniowych. Choć został obłożony ekskomuniką przez papieża i skazany na banicję przez cesarza, to jego nauki szybko zyskiwały zwolenników. W ślad za Lutrem poszli inni reformatorzy. Największym z nich okazał się Jan Kalwin, którego nauki stały się podstawą do wyłonienia się odrębnego wyznania, nazwanego od jego nazwiska kalwinizmem.