Rzym jako republikarepublikarepublika był niewielkim miastem‑państwem i nic nie zapowiadało, że w przyszłości stanie się jednym z najpotężniejszych imperiów w dziejach świata. Jego największym atutem była sprawna i dobrze zorganizowana armia. Rzymianie, stosując politykę podbojów, podporządkowali sobie do III w. p.n.e. całą Italię, a następnie rozpoczęli ekspansję w basenie Morza Śródziemnego. Punktem przełomowym było pokonanie Kartaginy w trzech wojnach punickich toczonych w III i II w. p.n.e. Kolejnym etapem był podbój świata greckiego (II w. p.n.e.) i Egiptu (I w. p.n.e.). Pomimo spektakularnych sukcesów militarnych w II i I w. p.n.e. imperium zmagało się z licznymi problemami politycznymi, społecznymi oraz gospodarczymi. Ponadto władze republikańskie nie radziły sobie z zarządzeniem rozległym krajem. Kilkuwiekowe podstawy ustrojowe Rzymu oparte na autorytecie i władzy senatu zachwiały się w posadach.