W starotestamentowej Księdze Koheleta znajduje się m.in. taka sentencja: Jest […] czas płaczu i czas śmiechu, czas zawodzenia i czas pląsów. Można za jej pomocą dokonać próby charakterystyki dwóch sąsiadujących epok – średniowiecza i renesansu. Pierwsza z nich kojarzy się z powagą i surowością, druga – z optymizmem i dowartościowaniem człowieka, który może być kowalem swojego losu. Jednak taki opis zawierałby duże uproszczenia: w średniowieczu też potrafiono się śmiać, natomiast w renesansie ludzie doznawali niepokojów, które odnosiły się do ich indywidualnych losów oraz sytuacji całych społeczeństw.