Na skutek niemieckiego i sowieckiego podboju ziemie II Rzeczpospolitej znalazły się pod podwójną okupacją. Niemcy wcielili do Rzeszy tereny zachodnie i północne, w większości należące niegdyś do zaboru pruskiego. Miały one jak najszybciej utracić polski charakter. Na pozostałych terytoriach okupanci utworzyli w pełni podległą sobie jednostkę administracyjną: Generalne Gubernatorstwo, rezerwuar taniej siły roboczej.

Sowieci natomiast na zajętych przez siebie terytoriach przeprowadzili wybory. Wyłonione podczas głosowania samorządy ogłosiły wcielenie północno‑wschodnich ziem dawnej Polski do Białoruskiej Republiki Sowieckiej, a południowo‑wschodnich – do Ukraińskiej Republiki Sowieckiej. Teoretycznie autonomiczne republiki znalazły się pod faktyczną kontrolą totalitarnych władz w Moskwie. W wyniku agresji Trzeciej Rzeszy na ZSRS 22 czerwca 1941 r. również wschodnie obszary przedwojennej Rzeczpospolitej znalazły się pod okupacją niemiecką. Zdobywcy nie wcielili ich do Generalnego Gubernatorstwa, ale powołali tam nowe, całkowicie zależne od siebie komisariaty Rzeszy. W obliczu groźby wynarodowienia oraz masowego terroru ze strony dwóch reżimów totalitarnych Polacy zaczęli szukać różnych możliwości przetrwania.