Cywilizacja średniowiecznej Europy niewątpliwie była przede wszystkim kulturą gestu, a nie słowa, choćby z tego powodu, że ci którzy potrafili pisać, stanowili niewielki odsetek społeczeństwa. Ludziom średniowiecza właśnie gesty, których seria i kolejność składała się na różne rytuały, towarzyszyły od chwili narodzin aż do śmierci. Centralna rola wiary sprawiała, że znaczna część ceremonii miała charakter religijny, a stosowany wówczas zestaw symboli oraz emblematów odgrywał kluczowe znaczenie. Przyjrzenie się głównym symbolom oraz rytuałom może więc pomóc w lepszym zrozumieniu średniowiecznego świata. Świata, który wprawdzie przeminął, ale jak zobaczymy, wciąż pozostawił swoje ślady także we współczesnym świecie i kulturze.

Tym, co w istotny sposób przyczyniało się do utrwalenia kulturalnej jedności średniowiecznego Zachodu, był wspólny język. Pogłębiający się już od schyłku cesarstwa rzymskiego proces oddzielania się łaciny uczonej od szybko barbaryzującej się mowy ludowej (zwanej też sermo vulgaris, plebeius, rusticus) nasilił się znacznie na przełomie VIII i IX wieku. Odtąd łacina stała się językiem szkoły, nauki, liturgii, dyplomacji i prawa — wspólną własnością wykształconych środowisk zachodniego świata, podczas gdy mowa nieuczonych mas dała początek językom formujących się właśnie narodów.